Ο ουρανός και οι πλανήτες αυτή την εβδομάδα, από 27-12 έως και 2-1

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

από 27-12 έως και 2-1 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)

Δευτέρα, 27 Δεκεμβρίου

Ο αστερισμός του Λύγκα αρχίζει να σκαρφαλώνει πάνω από τον ορίζοντα με το ηλιοβασίλεμα. Περιμένετε μερικές ώρες και μετά εκμεταλλευτείτε τον ασέληνο ουρανό πριν από τα μεσάνυχτα για να παρατηρήσετε το NGC 2419, τον «Διαγαλαξιακό Περιπλανώμενο». Αυτό το σφαιρωτό σμήνος πήρε το περίεργο όνομα χάρη στην απόστασή του, περίπου 300.000 έτη φωτός μακριά. Αυτή είναι σχεδόν διπλάσια από την απόσταση από τον μεγαλύτερο δορυφόρο γαλαξία του δικού μας γαλαξία, το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου. Αρχικά, οι αστρονόμοι δεν ήταν καθόλου σίγουροι ότι αυτό το σμήνος περιφερόταν γύρω από τον γαλαξία μας. Όμως, πρόσφατα ανακάλυψαν ότι όντως συμβαίνει. Ωστόσο, αυτή η τεράστια απόσταση είναι ο λόγος που το NGC 2419 εμφανίζεται τόσο αχνό (περίπου μεγέθους 9 – γι’ αυτό επιλέξτε ένα τηλεσκόπιο 4 ιντσών ή μεγαλύτερο), καθώς είναι φυσικά αρκετά μεγάλο και εγγενώς φωτεινό.

Για να βρείτε αυτό το συμπαγές σμήνος, είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιήσετε έναν οδηγό στους κοντινούς Διδύμους: Το φωτεινό αστέρι Κάστωρ βρίσκεται 7° νότια του «Διαγαλαξιακού Περιπλανώμενου». Ενώ βρίσκεστε στην περιοχή, ίσως να αφιερώσετε λίγο χρόνο για να απολαύσετε τον ίδιο τον Κάστορα, του οποίου τα φωτεινά (2ο και 3ο μέγεθος, αντίστοιχα) στοιχεία Α και Β απέχουν λίγα δευτερόλεπτα του τόξου μεταξύ τους. Ο Κάστωρ C βρίσκεται 1,2′ στα νότια τους. Δείτε αν μπορείτε να εντοπίσετε αυτό το αστέρι, 9ου μεγέθους. Κάθε ένα από αυτά τα τρία αστέρια είναι διπλό, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των αστεριών σε αυτό το σύστημα σε έξι.

Τρίτη, 28 Δεκεμβρίου

Ο Ερμής, επιτέλους, έχει αναδυθεί από τη λάμψη του Ήλιου και είναι ορατός νωρίς το βράδυ. Απόψε, ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος περνά 4° νότια της Αφροδίτης. Δείτε τους δύο πλανήτες αμέσως μετά τη δύση του Ηλίου, όταν θα απέχουν 4,2° μεταξύ τους και θα είναι περίπου 7° ψηλά στα νοτιοδυτικά, 30 λεπτά μετά την εξαφάνιση του Ήλιου.

Η Αφροδίτη είναι πολύ πιο φωτεινή -μέγεθος -4,5- ενώ ο μικροσκοπικός Ερμής εξακολουθεί να λάμπει σε ένα αξιοπρεπές μέγεθος -0,8. Θα πρέπει να είναι εύκολο να παρατηρήσετε και τους δύο με κιάλια ή να μεγεθύνετε με ένα τηλεσκόπιο. Ο δίσκος του Ερμή εκτείνεται μόλις 6″ και είναι 84 τοις εκατό φωτισμένος. Η Αφροδίτη είναι πολύ πιο μεγάλη, με δίσκο 59″ αλλά μόνο 4 τοις εκατό φωτισμένη.

Τις επόμενες ημέρες, ο Ερμής θα συνεχίσει να ανεβαίνει ψηλότερα στον ουρανό από μέρα σε μέρα, και θα γίνεται πιο εύκολο να εντοπιστεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μετά τη δύση του Ηλίου.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:05 μμ.

Τετάρτη, 29 Δεκεμβρίου

Μέρα με τη μέρα, η Σελήνη, σε φθίνουσα φάση, φαίνεται όλο και πιο χαμηλά στον ουρανό του λυκαυγούς. Ο Αντάρης ανεβαίνει αργά, ενώ ο κατευθυνόμενος προς τα ανατολικά Άρης αναδύεται μέσα στην αυγή όλο και πιο αργά. Συγκρίνετε τα χρώματά τους. Μπορείτε να εντοπίσετε διαφορά; Το όνομα “Αντάρης” σημαίνει «ο αντίπαλος του Άρη». Ο Άρης λάμπει λιγότερο από τον Αντάρη; Ένας πλανήτης δεν πρέπει κανονικά να τρεμοπαίζει — επειδή παρουσιάζει μια εκτεταμένη επιφάνεια, κάθε σημείο της οποίας λάμπει κάπως ανεξάρτητα από τα άλλα, οπότε ο συνολικός μέσος όρος είναι σταθερός. Αλλά ο Άρης έχει διάμετρο δίσκου μόλις 4 δευτερόλεπτα του τόξου τώρα, πιο μικροσκοπικός και πιο παρόμοιος με ένα αστέρι που μοιάζει με σημείο από οποιονδήποτε άλλο λαμπρό πλανήτη.

Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 4:56 μμ.

Πέμπτη, 30 Δεκεμβρίου

Η Ανδρομέδα, η «Πριγκίπισσα», βρίσκεται ψηλά στον βόρειο ουρανό μετά τη δύση του Ήλιου απόψε… η τέλεια ευκαιρία για να εντοπίσετε το «Blue Snowball» («Μπλε Χιονόμπαλα», με το χειμωνιάτικο όνομα). Είναι καταγεγραμμένο ως NGC 7662, αυτό το αντικείμενο είναι ένα πλανητικό νεφέλωμα που δημιουργήθηκε από ένα ετοιμοθάνατο αστέρι που μοιάζει με Ήλιο. Καθώς το αστέρι έχει γεράσει, εκτοξεύεται από τα εξωτερικά του στρώματα σε ένα σφαιρικό κέλυφος, φωτίζοντας στη συνέχεια αυτό το αραιό αέριο.

Η Μπλε Χιονόμπαλα βρίσκεται περίπου 2.200 έτη φωτός μακριά. Σε αυτή την απόσταση, εκτείνεται περίπου 30″ στον ουρανό και λάμπει με μέγεθος 8,3 — εύκολο στον εντοπισμό με κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο. Θα το βρείτε περίπου 4,5° ανατολικά του μεγέθους 3,6 όμικρον (ο) της Ανδρομέδας, που βρίσκεται κοντά στα δυτικά σύνορα αυτού του μακριού αστερισμού. Ρίξτε μια ματιά οι ίδιοι και απολαύστε το έντονο μπλε χρώμα αυτού του νεφελώματος.

Παρασκευή, 31 Δεκεμβρίου

Υπάρχουν τέσσερις πλανήτες, ορατοί με γυμνό μάτι που συγκεντρώνονται τώρα στον ουρανό του σούρουπου. Δύουν αργά μετά τον Ήλιο: η Αφροδίτη, ο Ερμής, ο Κρόνος και ο Δίας.