Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
από 9-10 έως και 15-10 (Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης)
Δευτέρα, 9 Οκτωβρίου
Η Σελήνη φτάνει στο απόγειο, το πιο απομακρυσμένο σημείο από τη Γη στην τροχιά της. Εκείνη τη στιγμή, ο δορυφόρος μας θα βρίσκεται 405.426 χιλιόμετρα μακριά.
Ο αέριος γίγαντας Δίας πλησιάζει σε αντίθεση και είναι ορατός το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας, ανατέλλοντας λίγο μετά τις 8 μμ. Τώρα είναι 49″ κατά μήκος και έχει μέγεθος -2,9, στον αστερισμό του Κριού, του οποίου τα αστέρια ωχριούν σε σύγκριση με τον λαμπρό πλανήτη.
Ρυθμίστε το ξυπνητήρι σας για περίπου 1 ½ ώρα πριν από την ανατολή του Ήλιου το πρωί της Τρίτης και θα δείτε την Αφροδίτη, το «Πρωινό Αστέρι», να «κρέμεται» μαζί με τη Σελήνη. Είναι τα δύο φωτεινότερα ουράνια σώματα μετά τον Ήλιο. Ανάμεσά τους είναι ο πολύ πιο αμυδρός Βασιλίσκος (Regulus), όπως φαίνεται παρακάτω. Αύριο το πρωί, την ίδια ώρα, η εικόνα επαναλαμβάνεται με την Σελήνη να βρίσκεται χαμηλότερα, κάτω και αριστερά της Αφροδίτης.
Αν και φαίνονται κοντά μεταξύ τους, η Σελήνη απέχει 1,3 δευτερόλεπτα φωτός από εμάς, η Αφροδίτη είναι 5 λεπτά φωτός μακριά στο παρασκήνιο και ο Regulus είναι πολύ μακριά, 79 έτη φωτός.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 9:43 μμ.
Τρίτη, 10 Οκτωβρίου
Νωρίς το βράδυ, ο Βέγας είναι το φωτεινότερο αστέρι πολύ ψηλά δυτικά του ζενίθ. Κάτω δεξιά του Βέγα κατά 14° (σχεδόν μιάμιση γροθιά στο μήκος του βραχίονα) είναι ο Eltanin, η μύτη του Δράκου, στον ομώνυμο αστερισμό. Το υπόλοιπο, αμυδρό κεφάλι του Δράκου, είναι λίγο πιο κάτω. Ο αστερισμός του Δράκου κοιτάζει πάντα τον Βέγα καθώς περιφέρονται γύρω στον ουρανό.
Τα κύρια αστέρια του αστερισμού που βρίσκεται ο Βέγας, η Λύρα, είναι επίσης αρκετά αμυδρά και εκτείνονται 7° μακριά από τον Βέγα στην πλευρά απέναντι από το κεφάλι του Δράκου.
Ο μικροσκοπικός, μακρινός πλανήτης νάνος, ο Πλούτωνας είναι ακίνητος μέσα στα αστέρια του Τοξότη.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 3:30 πμ. της Τετάρτης.
Τετάρτη, 11 Οκτωβρίου
Ο κομήτης 103P/Hartley, που ονομάζεται επίσης κομήτης Hartley 2, φτάνει αύριο σε περιήλιο (το πλησιέστερο σημείο στον Ήλιο στην τροχιά του). Τώρα περίπου 8ου μεγέθους, μπορεί να παρατηρηθεί με κιάλια ή ένα μικρό τηλεσκόπιο κάτω από έναν σκοτεινό ουρανό. Περνά κοντά από το γνωστό νεφέλωμα του Εσκιμώου (NGC 2392), 9ου μεγέθους, ένα διάσημο πλανητικό νεφέλωμα στους Διδύμους. Ακόμα κι αν ζείτε κάτω από έναν ουρανό με φωτορύπανση, ένα μεσαίο έως μεγάλο τηλεσκόπιο θα το εντοπίσει.
Νωρίς σήμερα το πρωί, ο Hartley 2 είναι μόλις 1° βορειοανατολικά του Wasat (δέλτα των Διδύμων) και περίπου 1,5° βορειοδυτικά του NGC 2392. Αύριο και την Παρασκευή, ο κομήτης θα περάσει σε απόσταση 0,5° από το πλανητικό νεφέλωμα, οπότε φροντίστε να επισκεφθείτε ξανά τη σκηνή αυτή τα επόμενα πρωινά, αν μπορείτε. Οι Δίδυμοι ανατέλλουν γύρω στα μεσάνυχτα και συνεχίζουν να ανεβαίνουν ψηλότερα στον ουρανό νωρίς το πρωί. Για την καλύτερη θέαση, επιλέξτε να κοιτάξετε μία ή δύο ώρες πριν το πρωινό λυκόφως αρχίσει να φωτίζει τον ουρανό.
Ειδικά οι αστροφωτογράφοι θα θελήσουν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να τραβήξουν μερικές λήψεις του κομήτη και του νεφελώματος μαζί – οι δύο μπορεί να μοιάζουν οπτικά μέσω ενός προσοφθάλμιου φακού, αλλά τα φίλτρα και οι μεγαλύτερες εκθέσεις θα αρχίσουν να αναδεικνύουν τις διαφορές τους. Οι κομήτες είναι παγωμένα, βραχώδη σώματα του ηλιακού συστήματος που εκτοξεύουν αέρια και σκόνη όταν βρίσκονται κοντά στον Ήλιο. Πλανητικά νεφελώματα όπως το NGC2392 είναι φτιαγμένα από λαμπερό αέριο που εκτοξεύεται από ένα αστέρι που πεθαίνει, του οποίου το «πτώμα» φωτίζει τώρα το νέφος από μέσα. Λόγω του προσανατολισμού και του μήκους των τροχιών της Γης και του Hartley 2, έχουμε καλή θέα μόνο μερικές φορές – και τώρα είναι μια τέτοια στιγμή. Αυτή η εμφάνιση είναι η τελευταία μας ευκαιρία να τον φωτογραφήσουμε πιο λαμπρό από το 10ο μέγεθος για τις επόμενες δεκαετίες.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 11:21 μμ.
Πέμπτη, 12 Οκτωβρίου
Με μόνο μια λεπτή ημισέληνο στον ανατολικό ουρανό πριν από την ανατολή του Ηλίου σήμερα το πρωί, είναι μια εξαιρετική στιγμή για να αναζητήσετε την απαλή λάμψη του ζωδιακού φωτός. Ορατό στα ανατολικά τις ώρες πριν από την αυγή αυτή την εποχή του χρόνου, το ζωδιακό φως προέρχεται από το φως του ήλιου που διασκορπίζεται από σωματίδια σκόνης στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα. Αυτή η σκόνη αφήνεται σε μεγάλο βαθμό πίσω από τους κομήτες καθώς περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, αν και κάποια μπορεί να έχει απελευθερωθεί από τον Άρη, από τις τεράστιες θύελλες σκόνης του Κόκκινου Πλανήτη!
Το ζωδιακό φως ακολουθεί την εκλειπτική, το επίπεδο του ηλιακού συστήματος, που ανατέλλει ως μια ευρεία λάμψη από τον ανατολικό ορίζοντα, εξαπλώνεται μέσω του Λέοντα και στενεύει στον Καρκίνο. Η φωτεινή Αφροδίτη, τώρα 3,5 ° νοτιοανατολικά του Βασιλίσκου, αποτελεί ένα μεγάλο σημάδι στον ουρανό. Ο αδελφός πλανήτης της Γης έχει ενσωματωθεί μέσα σε αυτή την λάμψη, καθώς όλοι οι πλανήτες περιστρέφονται κατά μήκος του ίδιου επιπέδου. Κοντά στον ορίζοντα, ρίξτε μια ματιά στην λεπτή ημισέληνο καθώς ανατέλλει περίπου δύο ώρες πριν από τον Ήλιο. Μόνο ένα κομμάτι του δυτικού άκρου της φωτίζεται άμεσα από τον Ήλιο. Μπορεί να δείτε ότι η υπόλοιπη τραχιά επιφάνειά της δεν είναι εντελώς σκοτεινή. Αυτό συμβαίνει επειδή φωτίζεται από τη λάμψη της Γης, αντανακλάται το φως του ήλιου που αναπηδά από τον πλανήτη μας για να αποκαλύψει το τμήμα της Σελήνης που βρίσκεται στη σκιά της Γης.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 5:08 πμ. της Παρασκευής.
Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου
Απόψε, θα δούμε το «Φάντασμα του Κρόνου», το οποίο βρίσκεται στον Υδροχόο – βολικά κοντά στην τρέχουσα θέση του πραγματικού πλανήτη Κρόνου! Αυτός είναι ένας εξαιρετικός στόχος για αναζήτηση νωρίς το βράδυ, όταν θα βρίσκεται πάνω από τον νότιο ορίζοντα. Περίπου δύο ώρες μετά τη δύση του ηλίου, θα βρείτε τον Κρόνο περίπου 30° ψηλά στα νότια να λάμπει με μέγεθος 0,6. Αφιερώστε λίγο χρόνο για να απολαύσετε πρώτα τον δακτυλιοειδή πλανήτη, του οποίου το πανέμορφο σύστημα δακτυλίων εκτείνεται περισσότερο από 40 ” σε πλάτος μέσα από ένα τηλεσκόπιο. Μπορεί επίσης να εντοπίσετε το φωτεινότερο φεγγάρι του, τον Τιτάνα, 8ου μεγέθους, περίπου 3′ ανατολικά του δίσκου του πλανήτη.
Επίσης καταχωρισμένο ως NGC 7009, το «Φάντασμα του Κρόνου» ή «Νεφέλωμα του Κρόνου» είναι ένα πλανητικό νεφέλωμα, ακριβώς όπως το NGC2392 που είδαμε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Και σε αυτή την περίπτωση, οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι οι αλληλεπιδράσεις με ένα συνοδό αστέρι στο κέντρο έχουν προκαλέσει το νεφέλωμα του Κρόνου να αναπτύξει τους ομώνυμους «δακτυλίους» του, οι οποίοι του δίνουν την εμφάνιση ενός αμυδρού, φανταστικού πλανήτη Κρόνου.
Με 8ο μέγεθος και μήκος σχεδόν 2′ στον μακρύ άξονά του, είναι σχετικά εύκολη η παρατήρησή του μέσω ενός μεσαίου μεγέθους ή μεγαλύτερου τηλεσκοπίου. Το «Φάντασμα του Κρόνου», όπως πολλά πλανητικά νεφελώματα, θα φαίνεται μόνο αμυδρά μέσα από τον προσοφθάλμιο φακό του τηλεσκοπίου. Δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε την αποστρεφόμενη όραση, κεντράροντας το αντικείμενο στο οπτικό σας πεδίο και στη συνέχεια σκόπιμα κοιτάζοντας προς την άκρη του πεδίου, για να αναδείξετε καλύτερη αντίθεση στην άκρη του ματιού σας.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 12:59 μετά τα μεσάνυχτα.
Σάββατο, 14 Οκτωβρίου
Μια ηλιακή έκλειψη κοσμεί τον ουρανό πάνω από την Αμερικανική ήπειρο. Σήμερα, η Σελήνη θα περάσει μπροστά από τον Ήλιο, καλύπτοντας το πολύ το 90% αυτού – το υπόλοιπο 10% θα εμφανιστεί ως ένας φλεγόμενος «δακτύλιος φωτιάς» γύρω από τη μαύρη σιλουέτα της Σελήνης.
Η διάρκεια αυτής της δακτυλιοειδούς έκλειψης θα είναι 5 λεπτά και 17 δευτερόλεπτα με κέντρο τον λαμπρό ηλιακό δίσκο. Αυτή η έκλειψη θα είναι ορατή μέσα σε ένα μονοπάτι πλάτους περίπου 200 χιλιομέτρων, από το Όρεγκον στο Τέξας και στο Μεξικό, την Κεντρική Αμερική και τη βόρεια Νότια Αμερική. Οι περισσότεροι Βορειοαμερικανοί έξω από το μονοπάτι (εκτός από τη δυτική Αλάσκα) θα βιώσουν μια μερική έκλειψη Ηλίου.
Διαβάστε τον οδηγό παρατήρησης του Fred Espenak
Περισσότερα:
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 8:50 μμ.
Κυριακή, 15 Οκτωβρίου
Τώρα που είναι μέσα Οκτωβρίου, ο Ντενέμπ έχει αντικαταστήσει τον Βέγα ως το αστέρι του ζενίθ μετά το σούρουπο (για τους παρατηρητές του ουρανού στα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη). Κατά συνέπεια, ο Αιγόκερως έχει αντικαταστήσει τον Τοξότη ως τον ζωδιακό αστερισμό χαμηλά στο νότο.
Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία περνά από το κέντρο του πλανητικού δίσκου στις 2:37 πμ. της Δευτέρας.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.
Ο Ερμής δεν είναι ορατός, αφού βρίσκεται χαμηλά στη λάμψη της ανατολής του Ήλιου.
Η Αφροδίτη (μέγεθος -4,6, στον Λέοντα) είναι τόσο ψηλά όσο θα βρεθεί στα ανατολικά, πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Ανατέλλει τουλάχιστον δύο ώρες πριν την ανατολή του Ήλιου. Βρίσκεται πολύ κοντά, μόλις 2,3 μοίρες μακριά από τον Βασιλίσκο στις 9 Οκτωβρίου. Με τηλεσκόπιο φαίνεται ότι είναι μια παχιά ημισέληνος, φωτισμένη σχεδόν κατά το ήμισυ.
Ο Άρης θα παραμείνει πίσω στη λάμψη του Ήλιου για το υπόλοιπο του έτους.
Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στον Κριό) ανατέλλει πριν τις 8 μμ. Βρίσκεται στο ψηλότερό του σημείο πριν τις 3 πμ., 65 μοίρες πάνω από τον ορίζοντα. Θα βρεθεί σε αντίθεση στις 2 Νοεμβρίου.
Ο Κρόνος, με μέγεθος +0,6, στον αμυδρό Υδροχόο, ανατέλλει πολύ πριν τη δύση του Ήλιου, μεσουρανεί στις 10 μμ και δύει περίπου στις 3:30 πμ. Το φωτεινό αστέρι κάτω από τον πλανήτη είναι ο Φομαλχώ, ενώ ο Αλτάιρ λάμπει πάνω και στα δεξιά του.
Ο Ουρανός έχει μέγεθος 5,6 στον Κριό, βρίσκεται ψηλά τις πρώτες πρωινές ώρες, 9° ανατολικά του Δία.
Ο Ποσειδώνας, με μέγεθος 7,8, στα σύνορα Ιχθύων-Υδροχόου φαίνεται ψηλά περίπου στις 11 μμ., 25° ανατολικά του Κρόνου. Ήταν σε αντίθεση στις 19 Σεπτεμβρίου.
source: planitario.gr
